نوشته بلاگ

مسیر ناهموار متا

بازار فناوری همیشه در مسیر صعودی و پیشرفت قرار ندارد؛ چرا که این خریداران و کاربران هستند که با استفاده از اطلاعات درست یا غلط، قدرت نابودی یا به اوج رساندن یک فناوری را در اختیار دارند. در هر بازار، ارتقا و پیشرفت زمانی رخ می‌دهد که آرمان‌های سرمایه‌گذاران به واقعیت‌ نزدیک شوند. این مسیر برای تمام ‌غول‌های فناوری صدق می‌کند و استثنایی قائل نمی‌شود. شرکت متا – شرکت مادر فیس‌بوک- در دوم فوریه امسال نتایج عملکرد سالانه خود را منتشر کرد و از کاهش 26 درصد ارزش سهام خود و از بین رفتن بیش از 200 میلیارد دلار ارزش بازار خبر داد که این امر سبب افزایش فروش سهام سایر شرکت‌های فناوری شد.

در دهه گذشته، در کنار نرخ‌های بهره پایین، یکی از محرک‌های صعودی در بازار آمریکا این دیدگاه بوده است: «شرکت‌های بزرگ فناوری ماهیتی مبتنی بر انحصار دارند که می‌توانند سودی را که در دهه‌های آینده ممکن است دچار تهدیدات جدی شود، افزایش بدهند». این باور توضیح می‌دهد که چرا پنج شرکت بزرگ فناوری در حال حاضر بیش از 20 درصد از شاخص S&P 500 – قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شاخص‌های صنعتی بازار بورس آمریکا- را تشکیل می‌دهند. اما هم اکنون این ابرشرکت‌های فناوری با چالشی بزرگ مواجه هستند. آمار و ارقام نشان می‌دهد که شمار مشتریان متا امروزه با روند رو به کاهشی روبه‌رو است. در سایر پلتفرم‌های دیگر این کمپانی مانند فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ نیز این میزان به سختی رو به افزایش است. مشکلات متا حکایت از دو شکل رقابت دارد؛ صحنه نبرد نخست، در داخل رسانه‌های اجتماعی است؛ جایی که تیک‌تاک به یک رقیب سرسخت برای متا تبدیل شده است. ماهانه بیش از یک میلیارد نفر از اپلیکیشن‌های مشابه متعلق به کشور چین استفاده می‌کنند. صرفنظر از تلاش‌های دونالد ترامپ برای ممنوعیت این پلتفرم، به دلایل امنیت ملی و در زمانی که رئیس‌جمهور بود، تیک‌تاک استقامت ژئوپلیتیک و تجاری را به اثبات رسانده است. همچنان که تایم وارنر (یک غول رسانه‌ای) از نتفلیکس به عنوان «ارتش آلبانیایی» و عامل تحریک‌کننده یاد کرد و آن را شرکتی بی‌اهمیت جلوه داد، سیلیکون‌ولی و مقامات آمریکایی نیز به هیچ وجه تیک‌تاک را مورد توجه خود قرار ندادند و تصور نمی‌کردند که این کمپانی روزی به کابوسی برای آنان بدل شود. دومین مشکلی که به فیس‌بوک آسیب می‌رساند، رقابت شدید بین پلتفرم‌های فناوری برای جذب مشتری است. در دستورالعمل‌های جدید خصوصی اپل، فیس‌بوک به مشتریان خود اجازه می‌دهد که در مورد ردیابی تبلیغات تصمیم بگیرند. بنابراین سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا مشکلات متا یکباره رخ داده است یا این مشکلات نشان از خرابی‌های عمیق‌تر در تجارت فناوری دارند؟ نتایج مستدلی که از شرکت‌های اپل، آلفابت، آمازون و مایکروسافت در اوایل ماه فوریه منشتر شد، می‌تواند نگرانی‌های ناشی از خرابی‌های فناوری را کاهش دهد.

در حال حاضر مناقشه بین پلتفرم‌های بزرگ تشدید شده است. سهام بازارهای درآمدزا و موفق پنج شرکت بزرگ که با یکدیگر همپوشانی دارند، از 20 درصد در سال 2015 به 40 درصد افزایش یافته است. نزاع بین پلتفرم‌ها تنها به یک موضوع رسانه اجتماعی ختم نمی‌شود؛ چرا که فشارهایی فراتر از آن وجود دارد که اذهان عمومی ‌را به خود درگیر می‌کند. بر اساس ادعای Wall Avenue Journal، یکی از دلایلی که باعث افت 33 درصدی ارزش سهام نتفلیکس تا به امروز شده است، ریزش 50 درصدی خریداران برای برخی از ارائه‌دهندگان استریم است. یکی دیگر از پلت‌فرم‌های فناوری که شاخص‌هایی از استرس را نشان می‌دهد، اسپاتیفای است که در هفته‌های جاری شاهد کاهش تعداد شنوندگانش بوده. از سوی دیگر شرکت پی‌پال، طی اقدامی اعلام کرد از هدف خود یعنی داشتن 750 میلیون کاربر تا سال 2025 دور شده است.

مشکلات متا نشان می‌دهد که دو تغییر باید صورت گیرد؛ نخست به شخصیت جنجالی مارک زاکربرگ، رئیس و مدیر اجرایی متا مربوط می‌شود. او که در حال تلاش برای جهش به سوی فراجهانی شدن است، ۱۰ میلیارد دلار در سال را در بخش فضا سرمایه‌گذاری می‌کند. شهرت او نزد سهامداران به حرکت‌های جسورانه گذشته بستگی دارد که خرید اینستاگرام و واتس‌اپ در سال‌های 2012 و 2014 و تغییر از دسکتاپ به تلفن همراه نمونه‌های از آنها هستند. مشکل این است که شهرت مسموم آقای زاکربرگ و شرکتش مانع از پیشرفت و نفوذ آن به عرصه‌های جدید خواهد شد. به همین خاطر هم بود که طرح زاکربرگ برای ارایه ارز دیجیتال در نتیجه مخالفت دولت‌ها، با شکست مواجه شد . گرچه زاکربرگ یک مسئولیت قانونی دارد، اما جهت حرکت متا را کنترل می‌کند. تغییر دوم را باید در نحوه توجه خریداران و دولت‌ها به شرکت های فناوری بزرگ و بازار سهام آنها دید. آنچه در دهه نخست قرن جاری رخ داد، راهنمای دقیقی برای تحولات در دنیای آتی فناوری نیست. تغییرات در حوزه فناوری و افزایش بودجه آنها، سبب تغییر کالاهایی می‌شوند که شرکت‌های فناوری تبلیغ می‌کنند. همواره در شرایطی که بازارهای جهانی به سوی رونق حرکت می‌کنند، رفتار اقتصاد در همه حوزه‌ها از وام مسکن گرفته تا جذب سرمایه به سمت بهبود می‌رود. برای متا نیز بسیار مهم خواهد بود که در بازارهای سهام عملکرد خوبی داشته باشد، خود را از آشفتگی دور کند و آگاه باشد که بازدهی ایده‌های انتزاعی آن در بلند مدت، قابل حصول است.